دستگاه اکسیژن ساز یا همان (غلیظ کننده) اکسیژن یکی از مهمترین و ضروری ترین وسایل پزشکی خانگی می باشد که اکسیژن مورد نیاز بیماران را (بیمارانی که سطح اکسیژن یا SPO2 خون شان پایین است) با تغلیظ کردن هوای محیط به اکسیژن خالص به طور مستمر تامین می کند. توجه به این نکته حایز اهمیت می باشد که استفاده از دستگاه اکسیژن ساز بسیار ساده بوده و نیاز به تخصص ویژه ندارد.

اکسیژن ساز یک دستگاه پزشکی است که به شما اکسیژن اضافی می دهد. اگر بیماری با مشکل تنفسی دارید که باعث می شود سطح اکسیژنش خیلی پایین بیاید، ممکن است پزشک برای بیمار اکسیژن ساز تجویز کند.

اکسیژن ساز می تواند به برخی از افرادی که به دلیل شرایط زیر دچار مشکل تنفسی هستند کمک کند:

• آسم
• برونشیت مزمن
• نارسایی احتقانی قلب
• سرطان ریه
• COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه)
• آنفولانزا
• فیبروز کیستیک
• امفیزم
• ذات الریه
• فیبروز ریوی
• آپنه خواب
• کرونا COVID 19

دستگاه اکسیژن‌ ساز یکی از تکنولوژی‌های نوین و کاربردی است که وظیفه غلیظ کردن اکسیژن را بر عهده دارد. هوایی که ما تنفس می‌کنیم دارای بیش از 78 % نیتروژن و 21 % اکسیژن است. این دستگاه یک وسیله برقی است که اکسیژن اطراف ما را گرفته و به اکسیژن غلیظ‌‌‌تر تبدیل می‌کند. اگر با این دستگاه آشنایی داشته باشید به خوبی می‌دانید که نمی‌توان نقش آن را در تسهیل زندگی برخی از افراد نادیده گرفت.

حتماً می‌پرسید که فایده این کار چیست؟ در واقع این تکنولوژی، یک درمان و پیشگیری است که مورد نیاز برخی بیماران است. مکانیزم کار این دستگاه به این صورت است که هوای موجود در محیط اطراف خود را به داخل خود کمپرس می‌کند و آن را به اکسیژن پزشکی تبدیل می‌کند. اکسیژن حاصل از دستگاه، بیش از 95% خلوص دارد. اکسیژنی با این درصد خلوص، بهاکسیژن پزشکی نیز معروف است.

مکانیزم کاری دستگاههای اکسیژن ساز :

اکسیژن موجود در هوا (در حد 20%) را تحت فشار بالا متراکم میکنند و با فشار متناسب و قابل تنظیم برای کاربر فراهم میکند. استفاده از اکسیژن ساز برای مقاصد درمانی مانند اکسیژن تراپی و یا درمان بیماری های مزمن و یا حاد تنفسی استفاده می شود. خلوص بالای اکسیژن خروجی، عدم نیاز به شارژ، راحتی در استفاده، جابجایی راحت، هزینه و صدای پایین و همچنین راندمان عملکردی بالا از ویژگیهای اصلی دستگاههای اکسیژن ساز است.

این دستگاه یک جایگزین بسیار عالی برای کپسول اکسیژن است و تنها محدودیت آن، نیاز به برق است. ناگفته نماند مدل‌های جدیدی از این دستگاه طراحی و ساخته شده‌اند که با باتری کار می‌کنند اما توانایی تولید اکسیژن با غلظت کمتری را دارند. با ما همراه باشید تا خصوصیات کامل این دستگاه و موارد مصرف آن را برای شما شرح دهیم.

اکسیژن ساز چگونه کار می کند؟

یک اکسیژن ساز با یک مخزن اکسیژن که اکسیژن مایع یا گاز را تولید می کند، یکسان نیست. در عوض، یک اکسیژن ساز، دستگاهی است که هوای اطراف شما را می کشد و نیتروژن را فیلتر می کند.

یک لوله نازک از دستگاه به سمت صورت شما می رود و از طریق دو شاخک باز(شیلنگ نازال) زیر سوراخ های بینی، اکسیژن تصفیه شده را به شما می دهد. در برخی موارد برای دریافت غلظت و جریان اکسیژن بیشتر از ماسک استفاده می کنند.

دو نوع اکسیژن ساز وجود دارد: یک مدل بزرگتر که می توانید در خانه استفاده کنید و یک مدل سبک تر و قابل حمل که می توانید در حال حرکت استفاده کنید.

دستگاه اکسیژن ساز از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

توجه کنید که در هنگام تهیه این دستگاه، لوازم جانبی زیر را نیز تهیه کنید. البته بیشتر مدل‌های این دستگاه‌ها، لوازم زیر را به همراه دارند.

• لیوان یا ظرف مرطوب کننده
• فیلتر گرد‌گیر
• محفظه اکسیژن
• سوند نازال (یا دماغی) اکسیژن
• ماسک اکسیژن
• فیلتر اکسیژن ساز

انواع دستگاه اکسیژن‌ ساز‌

اکسیژن‌ ساز‌ها انواع مختلفی دارند اما به طور کلی به دو دسته ثابت و قابل حمل تقسیم می‌شوند.

‌1- دستگاه اکسیژن‌ ساز‌ ثابت:

بیشتر اکسیژن ساز‌هایی که در منازل مورد استفاده قرار می‌گیرند از نوع ثابت هستند. این دستگاه‌ها می‌توانند به صورت پالسی و مداوم اکسیژن تولید کنند.

منظور از کارکرد پالسی این است که دستگاه طی فاصله‌های زمانی مشخص به صورت مقطعی، مقدار اکسیژن مشخصی را تولید می کند. خوب است بدانید که در حالت اکسیژن‌ سازی مداوم، دستگاه یکسره و بدون توقف، اکسیژن تولید می‌کند.

نا‌گفته نماند که اکسیژن‌ ساز‌های ثابت اغلب دارای چرخ‌هایی در قسمت زیرین هستند و قابلیت حمل به قسمت‌های مختلف خانه یا مکان مورد نظر را دارند

‌2- دستگاه اکسیژن‌ ساز‌ قابل حمل:

اکسیژن‌ ساز‌های قابل حمل که وزن کم‌تر و اندازه کوچک‌تری نسبت به اکسیژن‌ ساز‌های ثابت دارند و برای راحتی در حمل‌و‌نقل طراحی و تولید شده‌اند، معمولا فقط به صورت پالسی اکسیژن تولید می‌کنند.

این دستگاه‌ها هیچ‌گونه تفاوتی با دیگردستگاه‌های اکسیژن‌ ساز ندارند و مکانیزم کار آن‌ها مانند یکدیگر است. تنها تفاوت این نوع با دیگر دستگاه‌ها در اندازه، استفاده از باتری در کنار برق مستقیم و همچنین وزن آن‌ها است. دستگاه‌های اکسیژن‌ ساز پرتابل می‌توانند با برق (AC , DC) و باتری‌ها تغذیه شوند.

یکی از موضوعاتی که در این دستگاه‌ها حائز اهمیت است، طول عمر باتری موجود در دستگاه است. بعضی از باتری‌ها می‌توانند 1 ساعت شارژ نگه دارند و بعضی دیگر تا 8 ساعت هم شارژ را نگه می‌دارند. مدت نگه‌داری شارژ در باتری دستگاه‌های اکسیژن‌ ساز به طرز مصرف کاربر بستگی دارد.

چگونه از یک اکسیژن ساز خانگی استفاده کنیم؟

اگر در خانه یا خواب به اکسیژن ثابت نیاز داشته باشید، پزشک ممکن است برای شما تجویز کند.دستگاه با برق کار می کند، بنابراین باید همیشه آن را به برق متصل کنید تا به درستی کار کند.

دستورالعمل های دستگاه را در مورد نحوه استفاده و نگهداری آن مطالعه کنید. پزشک به شما می گوید که میزان جریان اکسیژن را روی چه سطحی تنظیم کنید – که واحد آن لیتر بر دقیقه است. تنطیمات تجویز شده توسط پزشک را تغییر ندهید، مگر اینکه او به شما بگوید.

مرطوب کننده : اگر اکسیژن اضافی که دریافت می کنید بینی شما را خشک می کند، می توانید یک ظرف مرطوب کننده را به دستگاه وصل کنید. آن را با آب مقطر پر کنید و اکسیژنی را که تنفس می کنید مرطوب می کند.

چگونه اکسیژن ساز خود را تمیز کنید

شما باید تجهیزات اکسیژن ساز خود را به طور منظم تمیز کنید.

شیلنگ یا ماسک: آنها را هفته ای یکبار با آب گرم و صابون ملایم بشویید. اگر مریض شدید آن را بیشتر تمیز کنید. بگذارید در هوا خشک شود و اجازه ندهید آب وارد لوله شود. اگر لوله آسیب دیده به نظر می رسد،یک عدد جایگزینی قرار دهید.

بطری رطوبت ساز. اگر به صورت روزانه از آن استفاده می کنید، هر 3 روز یکبار آن را با آب گرم و صابون ملایم تمیز کنید. آن را با آب داغ بشویید. همچنین می‌توانید آن را در ترکیبی از سرکه و آب برای چند دقیقه خیس کنید تا باکتری‌های باقی‌مانده از بین بروند. بطری را با یک دستمال کاغذی خشک کنید، سپس آن را در هوا خشک کنید.

فیلتر اکسیژن ساز. ماهی یکبار آن را تمیز کنید. آن را بیرون بیاورید و در ظرف تمیزی که پر از آب و صابون ملایم است فرو کنید. برای از بین بردن هرگونه کثیفی یا گرد و غبار، آن را با یک دستمال شستشو دهید، سپس آن را زیر آب بشویید تا باقی مانده صابون پاک شود. فیلتر را روی یک حوله خشک و تمیز قرار دهید و اجازه دهید کاملاً در هوا خشک شود.

دستگاه اکسیژن ساز چگونه عمل می‌کند؟

تمامی دستگا‌ه‌های اکسیژن‌ ساز از یک مکانیزم ساده برای تولید اکسیژن مورد نیاز بیماران استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها دارای یک پمپ‌اند که هوای موجود در محیط اطراف خود را می‌مکد و آن را از یک محفظه که با پودر زئولیت پر شده است، می‌گذراند. وظیفه پودر زئولیت این است که 21 % اکسیژن موجود در هوای مکیده شده را از دیگر گاز‌های موجود در آن جدا کند و به طرفی دیگر هدایت کند.

دستگاه اکسیژن‌ ساز با کمک کمپرسور، فشار اکسیژن ذخیره شده در محفظه را بالا برده و فشار آن را به 220 میلیمتر جیوه می‌رساند.

در مرحله بعد، اکسیژن فشرده شده درون محفظه به پشت فلومتر، در قسمت جلوی دستگاه، هدایت می‌شود و از نازل مخصوص به سمت بینی و دهان بیمار فرستاده می‌شود.

نکاتی که بهتر است درباره دستگاه اکسیژن‌ ساز بدانید

• خلوص اکسیژن خروجی از دستگاه اکسیژن‌ ساز بین 90 تا 95 درصد است.
• دستگاه‌های اکسیژن‌ ساز خانگی همگی با برق کار می‌کنند و هیچگونه باتری یا سیلندر ذخیره سازی‌ای ندارند و بعد از قطع شدن برق به طور کامل از کار خواهند افتاد.
• یک لیوان مانومتر در قسمت خروجی دستگاه وجود دارد که وظیفه مرطوب کردن اکسیژن را بر عهده دارد. باید یک سوم این لیوان با آب مقطر یا آب جوشیده پر شود و هفته‌ای یک بار سوراخ‌های موجود بر روی نازل شلنگ درون لیوان جرم‌گیری شود. این نکته را به یاد داشته باشید که سوراخ‌ها باید با سوزن یا یک جسم نوک تیز باز شوند.
• این دستگاه‌ها دارای 2 نوع فیلتر هستند که عبارتند از: - فیلتر اسفنجی یا ابر صنعتی قابل شستشو که هر هفته یک بار نیاز به شستشو دارد. - فیلتری از جنس کاغذ مخصوص که هر 6 ماه یک بار نیاز به تعویض دارد.

منابع

1. https://www.webmd.com/lung/oxygen-concentrator-what-is