فشار خون (به انگلیسی: Blood pressure) به مقدار فشاری گفته می‌شود که توسط خون در جریان، به دیواره رگ‌ها وارد می شود و یکی از علائم حیاتی است.(1) قلب، خون اندام ها و بافت های بدن را تأمین می کند. با هر ضربان ، قلب خون را به شاهرگ های خونی سیستم گردش خون، پمپ می کند. همانطور که خون در داخل بدن حرکت می کند ، دیواره عروق را تحت فشار قرار می دهد. قرائت فشار خون از دو مقدارعددی تشکیل شده است:

فشار خون سیستولیک فشار هنگام ضربان قلب است - در حالی که عضله قلب منقبض می شود (فشار می آورد) و خون غنی از اکسیژن را به داخل رگ های خونی پمپ می کند. فشار خون دیاستولیک ، فشار روی رگهای خونی است، هنگام شل شدن عضله قلب. فشار دیاستولیک همیشه پایین تر از فشار سیستولیک است. واحد اندازه گیری فشارخون میلی متر جیوه (mmHg)است.قرائت آن معمولا به صورت دوتایی انجام می شود ، ابتدا مقدار بالاتر (سیستولیک) و سپس مقدار پایین تر (دیاستولیک) آورده می شود. بنابراین فشار 88/132 میلی متر جیوه بدین ترتیب خوانده می شود: (فشار \\\"132 روی 88\\\" ) یعنی :

• فشار خون سیستولیک 132 میلی متر جیوه است
• فشار خون دیاستولیک 88 میلی متر جیوه .

تعریف فشار سنج

معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به‌وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. با این‌که خیلی از فشارسنج‌های فعلی دیگر از جیوه استفاده نمی‌کنند، ولی فشار خون هنوز در تمام دنیا با mmHg یا میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود. فشارسنج خون دستگاهی است که در پزشکی برای اندازه‌گیری فشارخون افراد استفاده می‌شود. ابزاری برای اندازه گیری فشار خون است که به طور معمول شامل یک کاف لاستیکی بادی است که دور بازو بسته می شود و به یک ستون جیوه در کنار مقیاس درجه بندی متصل می شود ،با باد کردن کاف ، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را می توان روی گیج مشاهده کرد. دستگاه اندازه گیری فشارخون يك وسيله ضروري در تشخيص پزشكي است. (2)

تعریف فشار سنج

معمول‌ترین روش اندازه‌گیری فشار خون به‌وسیله فشارسنج است که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه‌گیری فشار خون در حال چرخش در رگ‌ها استفاده می‌کند. با این‌که خیلی از فشارسنج‌های فعلی دیگر از جیوه استفاده نمی‌کنند، ولی فشار خون هنوز در تمام دنیا با mmHg یا میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود. فشارسنج خون دستگاهی است که در پزشکی برای اندازه‌گیری فشارخون افراد استفاده می‌شود. ابزاری برای اندازه گیری فشار خون است که به طور معمول شامل یک کاف لاستیکی بادی است که دور بازو بسته می شود و به یک ستون جیوه در کنار مقیاس درجه بندی متصل می شود ،با باد کردن کاف ، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را می توان روی گیج مشاهده کرد. دستگاه اندازه گیری فشارخون يك وسيله ضروري در تشخيص پزشكي است. (2)

فشار خون بالا در چه کسانی دیده می شود؟

فشار خون بالا خصوصا در افراد مسن بسیار شایع است. تقریبا در حدود یک نفر از هر چهار نفر از فشار خون بالا رنج می برند. در بیماران جوان‌تر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. به طور کلی با افزایش سن خطر ابتلا افزایش می‌یابد.

علل ایجاد فشار خون بالا

علل بروز این بیماری هنوز به طور کامل شناخته نشده است ولی برخی عوامل فرد را مستعد ابتلا به فشار خون می کنند از جمله:

• سن‌ بالای‌ ۶۰ سال با افزایش سن احتمال بروز فشار خون افزایش می یابد
• چاقی و اضافه وزن
• سیگار کشیدن
• مصرف الکل
• رژیم‌ غذایی‌ حاوی‌ نمک‌ زیاد یا چربی‌ اشباع‌ شده‌ و عدم مصرف میوه و سبزی
• کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی کافی
• استرس
• عوامل‌ ژنتیکی‌، اگر یکی از والدین و یا هر دو دچار فشار خون بالا باشند، خطر ابتلای فرد به فشار خون بیشتر است
• مصرف‌ قرصهای‌ ضد حاملگی ‌، استروییدها و بعضی‌ از انواع‌ داروهای‌ مهارکننده‌ اشتها
• پشت میزنشینی
• نژاد : سفید پوستان ونژاد هندواروپایی بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند

پیشگیری از بیماری فشارخون

۱- کنترل وزن ، کم کردن حتی یک کیلوگرم از وزن برای کنترل فشار خون مفید است
۲- انجام ورزش مرتب، ۳۰ دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است
۳- کم کردن مصرف نمک و غذاهای پرچرب
۴- داشتن رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات ، لبنیات کم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشکبار استفاده کنید.
۵- عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلی
۶- اندازه گیری فشار خون حداقل هر شش ماه یک بار
۷- زنان باردار باید مرتب برای معاینه پیش از زایمان به پایگاه های بهداشتی درمان و خانه بهداشت مراجعه کنند تا کارشناسان بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به ‌موقع کنترل کنند.
۸- در خانم هایی که قرصهای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند باید فشار خون خود را مرتب کنترل نمایند
۹- پرهیز از مصرف سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم و همچنین پرهیز از سبزی‌های کنسروشده در آب نمک، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور.
۱۰- مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه ، چای ، نوشابه‌های کولا و شکلات، سبب افزایش فشارخون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.
۱۱- اجتناب از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه ی حرارت‌های بسیار بالا و یا با مدت زمان طولانی تهیه می ‌شوند، و عدم استفاده ی چند باره از روغن‌های آشپزی .
۱۲- استفاده از گوشت سفید به جای گوشت‌های قرمز.
۱۳- کنترل استرس ، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می‌ کند، استرس و عصبانیت است.
۱۴- استراحت به میزان کافی هر روز زیرا کار کردن بی ‌وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی فرد وارد خواهد کرد
۱۵- انجام ورزش‌هایی مثل پیاده ‌روی، شنا، دوچرخه سواری برای پایین آوردن فشار خون مفید هستند بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه باید ورزش کرد

عوارض‌ فشار خون بالا

سکته مغزی ، حمله قلبی ، نارسایی احتقانی قلب و ورم‌ ریه ، نارسایی‌ کلیه و آسیب چشمی و مشکل بینایی از عوارض اصلی فشار خون بالا هستند.

درمان‌

اهداف‌ درمان‌ با توجه‌ به‌ ویژگیهای‌ هر فرد تعیین‌ خواهند شد و ممکن‌ است‌ شامل‌ کم ‌کردن‌ وزن‌ ، ترک‌ دخانیات‌ ،کنترل فشار خون‌ ‌ بصورت روزانه‌، استفاده‌ از داروهای‌ ضد فشار خون‌ تحت نظر پزشک، کاستن از استرس، برنامه‌ ورزش‌ مناسب‌ و تغییر شیوه‌ زندگی‌ برای‌ کاهش‌ استرس باشند. (3)

1. https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86
2- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279251/
3- https://goums.ac.ir/page/9573