برخی از مشکلات پزشکی می توانند نفس کشیدن را برای شما سخت کنند. در این موارد،شما می توانید از دستگاه بای پپ استفاده کنید. معمولاً به عنوان "BiPap" یا "BPap" شناخته می شود. این دستگاه یک نوع ونتیلاتور است - وسیله ای که به تنفس کمک می کند.

دستگاه بای پپ (BIPAP) چیست؟

در طول تنفس طبیعی، ریه‌ها هنگام دم منبسط می‌شوند. این امر به دلیل حرکت دیافراگم به سمت پایین است، که عضله اصلی تنفس در قفسه سینه است. که باعث می شود ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺑـﺎ ﺣﺮﮐـﺎت دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ و ﻋﻀﻼت ﺑﯿﻦ دﻧﺪه ای در ﻫﻨﮕﺎم دم ﻣﻨﺒﺴﻂ ﻣﯽ ﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ دﯾﺎﻓﺮاﮔﻢ منقبض می شود و با ﻣﺴﻄﺢ ﺷﺪن آن در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ، ﻃﻮل ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و اﻧﻘﺒﺎض ﻋﻀﻼت ﺑﯿﻦ دﻧﺪه ای، دﻧﺪه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ و ﺑﯿـﺮون ﺣﺮﮐـﺖ ﻣـﯽ دﻫﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﯾﮏ ﻓﺸﺎر ﻣﻨﻔﯽ در ﺳﯿﻨﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ آﯾﺪ. اﯾﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﻨﻔـﯽ موجب ورود ﻫـﻮا ﺑـﻪ ﺷﺸـﻬﺎ ﻣـﯽ ﺷـﻮد . در ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﺑﺎزدم عملی ،ﻏﯿﺮ ارادی ( Passive ) است. ﺑﺎ ﺷﻞ ﺷﺪن ﻣﺎﻫﯿﭽﻪ ﻫﺎی درﮔﯿﺮ در ﻓـﺎز دم اﻧـﺮژی اﻻﺳﺘﯿﮏ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه در ﺷﺶ و ﻗﻔﺴﻪ ﺳﯿﻨﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ قفسه ﺳـﯿﻨﻪ ﺷـﺪه و ﻣﻮﺟـﺐ ﺑﻮﺟـﻮد آﻣـﺪن ﯾـﮏ ﻓﺸـﺎر ﻣﺜﺒـﺖ درﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎی ﻫﻮاﯾﯽ(آلوئول) ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻧﯿﺮوی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﻫﻮا را ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻨﻔﺴﯽ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ دﻫﺪ.

دستگاه کمک تنفسی bipap (بای پپ) نوعی دستگاه با فشار مثبت است که بین دو سطح فشار بالا و فشار پایین تنفس می دهد. سطح فشار بالا، فشار مثبت راه هوایی دمی ( IPAP ) و سطح فشار پایین، فشار مثبت راه هوایی بازدمی ( EPAP ) نامیده می شود.

در برخی از بیماری های ریوی، پزشک معالج به بیمار استفاده از دستگاه کمک تنفسی( bi-level فشار مثبت راه هوایی ) بای پپ را تجویز می کند. که نوعی دستگاه تهویه مکانیکی (کمک تنفسی) جهت کمک و حمایت از تنفس بیمار می باشد، معروف است.

اگر شخص دچار نارسایی تنفسی شده باشد ( در صورت صلاحدید و دستور پزشک معالج ) دستگاه کمک تنفسی بای پپ Bipap می تواند بسیار کمک کننده باشد به طوری که با قرار دادن ماسک بر روی صورت و روشن کردن دستگاه بای پپ هوا یا اکسیژن ( در صورت وصل بودن دستگاه اکسیژن ساز به دستگاه بای پپ ) با فشار های از پیش تنظیم شده وارد مجاری تنفسی شخص بیمار شده و باعث منبسط شدن ششها می شود بدین جهت به این روش، "تهویه فشار مثبت راه هوایی" گفته می شود.

BiPap بای پپ تنها یک نوع ونتیلاتور فشار مثبت است. هنگام استفاده از بای پپ BiPap، هنگام دم و بازدم، فشار هوای مثبت دریافت می کنید. اما هنگام تنفس فشار هوای بالاتری دریافت می کنید. این تنظیم با انواع دیگر ونتیلاتورها متفاوت است. برای مثال،دستگاه (CPAP) سی پپ یک فشار مثبت ثابت و مداوم در سیکل تنفسی می دهد. بیماری های ریوی مختلف ممکن است به درمان با بای پپ BiPap در مقابل CPAP سی پپ بهتر پاسخ دهند. (1)

تفاوت بین دستگاه های CPAP سی پپ و BiPAP بای پپ چیست؟

دستگاه های CPAP سی پپ و BiPAP بای پپ هر دو شکلی از فشار درمانی مثبت راه هوایی هستند که از هوای فشرده برای باز کردن و پشتیبانی راه هوایی در طول خواب استفاده می کنند. یک دستگاه قابل حمل هوای فشرده شده را تولید می کند و آن را از طریق یک سیستم شلنگ و ماسک به راه هوایی بیمار هدایت می کند. هر دو دستگاه از ماسک ها، شیلنگ ها و سایر لوازم جانبی مشابهی استفاده می کنند.

بهترین دستگاه‌های سی پپCPAP دارای یک فشار قابل تنظیم هستند که بین 4 تا 20 سانتی‌متر H2O (معیار فشار هوا که نشان‌دهنده سانتی‌متر آب است) را بدون توجه به اینکه کاربر در حال دم یا بازدم است، ارائه می‌کند. دستگاه‌های بای پپ BiPAP دارای دو سطح تنظیم فشار هستند - فشار راه هوایی مثبت در مسیر دم (IPAP) و فشار راه هوایی مثبت در مسیر بازدم (EPAP) - که اجازه می‌دهد سطوح فشار کمتری در حین بازدم ایجاد شود. بسته به تنظیمات دستگاه بای پپ BiPAP، سوئیچ بین IPAP و EPAP ممکن است بر اساس الگوهای تنفسی بیمار زمان‌بندی یا به‌طور خودکار انجام شود.دستگاه بای پپ BiPAP دارای محدوده فشار معمولی 4 تا 25 سانتی متر H2O هستند.

در حالی که ماشین‌های سی پپ CPAP فقط یک سطح تنظیم فشار دارند، برخی از مدل‌ها اکنون سنسورهایی دارند که فشار هوای ملایم‌تری را در بازدم ایجاد می‌کنند. برخلاف تنظیمات EPAP در دستگاه‌های بای پپ BiPAP، فشار بازدم توسط کاربر قابل تنظیم نیست و فقط کمی کمتر از تنظیم فشار کلی (Set Pressure) است.

دستگاه های سی پپ CPAP قابل حمل برای سفر طراحی شده‌اند، در حالی که دستگاه های بای پپ BiPAP برای استفاده در خانه طراحی شده‌اند. از آنجایی که دستگاه ‌های بای پپ BiPAP به حسگرها و تنظیمات اضافی نیاز دارند، معمولاً دو برابر هزینه یک دستگاه سی پپCPAP هستند.(2)

چرا به بای پپ (BIPAP) نیاز داریم؟

اگر اختلال یا مشکلی پزشکی در تنفس دارید ، دستگاه BiPap بای پپ می تواند به شما کمک کند. به عنوان مثال ، اگر یکی از اختلالات زیر را داشته باشید ، ممکن است به BiPap نیاز داشته باشید:

• اختلال انسدادی مزمن ریوی (COPD)
• آپنه انسدادی شدید خواب(OSA)
• سندرم چاقی هایپوونیلاسیون
• ذات الریه (پنومونی)
• آسم
• تنفس ضعیف بعد از عمل جراحی
• بیماری عصبی که تنفس را مختل می کند

اگر تنفس بیمار خیلی ضعیف باشد، BiPap بای پپ ممکن است گزینه خوبی نباشد. همچنین ممکن است برای بیمارانی که هوشیاری پایین یا مشکلات بلع دارند، مناسب نباشد. در عوض، ممکن است به یک ونتیلاتور با یک لوله مکانیکی که در گلوی بیمار قرار می‌گیرد نیاز باشد. و یا از روش تراکئوستومی استفاده می شود – یک پروسیجر که در آن پزشک یک مسیر راه هوایی در نای بیمار ایجاد می کند.

در برخی موارد، با بهبود تنفس بیمار، می توان به جای ونتیلاتور از بای پپ BiPap استفاده کرد. برای جبران سازی وضعیت تنفسی بیمارانی که نیاز به حمایت دارند ، می توان از دستگاه بای پپ استفاده کرد.

آیا استفاده از دستگاه بای پپ BiPap عوارضی دارد؟

استفاده از دستگاه BiPap بای پپ معمولا بسیار ایمن است. در مقایسه با استفاده از ونتیلاتور مانند تراکئوستومی، کمترین خطر و عوارض مانند عفونت را دارد . بیشتر مشکلات بای پپ BiPap مربوط به ماسک صورت است، که ممکن است خیلی محکم جا بیفتد. برخی از خطرات دیگر عبارتند از:

• آسیب موضعی پوست ناشی از ماسک
• خشکی دهان
• نشت از ماسک، که باعث می شود فشار کمتری وارد شود
• سوزش چشم

خطرات ممکن است بسته به سن بیمار و مدت زمانی که به بای پپ BiPap نیاز است، متفاوت باشد. در مورد هر گونه نگرانی با ما و یا پزشک خود مشورت کنید.

با گذشت زمان و صبر، BIPAP بای پپ می تواند کیفیت زندگی و سلامت شما را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار دهد.

هشدارها و احتیاط ها:

• دستگاه کمک تنفسی بای پپ BIPAP فقط با دستور یا نسخه پزشک به بیمار فروخته می شود از این دستگاه قبل از مشخص شدن فشار درمانی که توسط پزشک تجویز شده استفاده نکنید.
• دستگاه کمک تنفسی بای پپ BIPAP باید مطابق دستور پزشک معالج به کار رود، توسط متخصص مجاز تنظیم و راه اندازی شود، آموزش های لازم به فرد استفاده کننده داده شود.
• برای جلوگیری از وارد شدن آب مرطوب کننده ( Humidifire ) به داخل دستگاه BIPAPبای پپ ، هرگز دستگاه را کج یا وارونه نکنید.
• دستگاه BIPAPبای پپ را با آب داخل مرطوب کننده به جایی حمل یا ارسال نکنید، لطفا قبل از حمل دستگاه مرطوب کننده را، کاملا از آب خالی کنید.
• فیلتر پشت دستگاه بای پپ BIPAP را هر هفته یکبار بتکانید و از شستن آن خودداری کنید.
• در صورتی که دستگاه BIPAPبای پپ به صورت غیرعادی کار کرد یا صدای غیرمعمولی از آن شنیده شد، دستگاه را خاموش کرده، از آن استفاده نکنید و به مرکز خدمات پس از فروش مراجعه نمایید.
• هنگام استحمام از دستگاهBIPAP بای پپ استفاده نکنید.
• دستگاه BIPAPبای پپ را در آب یا هرگونه مایع دیگر نیانداخته و غوطه ور نسازید.
• برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی، همیشه در زمان تمیز کردن دستگاه BIPAPبای پپ، سیم برق آن را قطع نمایید.
• هیچگاه دستگاه BIPAP بای پپ را با آب شستشو ندهید یا آن را در آب قرار ندهید. هیچگاه اجازه ندهید که مایعات به داخل یا اطراف ورودی ها، سوئیچها یا فیلتر هوا قرار راه یابد، در صورت تماس با مایعات دستگاه آسیب خواهد دید. در صورت بروز چنین اتفاقی، از دستگاه استفاده نکنید و سیم برق آن را جدا نمایید و به مرکز خدمات پس از فروش مراجعه نمایید.
• دستگاه BIPAPبای پپ را روی یک سطح هموار قرار دهید. مطمئن شوید که مسیر ورود هوا در پشت دستگاه بسته نشده باشد.
• در صورتی دستگاه BIPAPبای پپ از روی ارتفاع به پایین افتاد، عملکرد صحیح دستگاه را بررسی نمایید. در صورتی که دستگاه به صورت صحیح کار نکرد یا قاب آن آسیب دیده بود؛ دستگاه را خاموش کرده، از آن استفاده نکنید و به مرکز خدمات پس از فروش مراجعه نمایید.
• به منظور جلوگیری از ورود آب داخل مخزن مرطوب کننده به دستگاه، اتصالات و ماسک، می بایست همواره دستگاه در موقعیتی پایین تر از سر بیمار قرار گیرد و در زمان استفاده از دستگاه به همراه مرطوب کننده دستگاه در محل ثابتی باشد.
• از دستگاه BIPAPبای پپ در اتاقی که دمای آن بالای ۳۵ درجه است، استفاده نکنید. چنانچه دستگاه در دمایی بالاتر از ۳۵ درجه استفاده شود، ممکن است درجه حرارت جریان هوا به بیش از ۴۱ درجه برسد که می تواند باعث سوزش یا آسیب به مجاری تنفسی بیمار شود.
• دستگاه BIPAPبای پپ را نزدیک اشیایی مانند پرده و یا دستگاه های گرم کننده مانند دستگاه تهویه هوا، رادیاتورها و دستگاه های تولید باد گرم قرار ندهید، زیرا ممکن است جریان هوا کار دستگاه را مختل سازد.

چگونه از دستگاه بای پپ استفاده کنم؟

شما باید با قطعات دستگاه BiPap خود آشنا باشید. آنها عبارتند از:

• یک ماسک صورت، ماسک بینی، یا ماسک بالشتی بینی
• موتور دستگاه که هوا را به داخل لوله می دمد
• تیوبینگ یا لوله ای که دستگاه را به ماسک متصل می کند
• و همودیفایر یا مرطوب کننده

انواع مدهای دستگاه کمک تنفسی بای پپ Bipap:

۱- مد (CPAP)

Continues Positive Airway Pressure که به اختصار CPAP نوشته می شود . یک مد با فشار مثبت مداوم در مسیر راه هوایی است . فشار مثبتی است که وارد ریه شده و اجازه نمی دهد فشار ریه، از فشار تعیین شده توسط دستگاه، کمتر شود . و موجب اکسیژن رسانی بهتر ریه می شود.

۲- مد S (Spontaneous) :

این مد یکی از مدهای اساسی بعد از اکستیوباسیون بیمار می باشد. minute volume یا حجم دقیقه ای بیمار باید کنترل شود .که ناهماهنگی و تنفس های ضعیف بیمار را کنترل می کند. مد S یک مد خود به خودی است یعنی در این مد بیمار خود تنفس هایش را کنترل می کند و ختم می کند.دستگاه تلاش تنفسی بیمار را sense می کند.

تنفس با تلاش تنفسی یا trigger توسط خود بیمار شروع می شود. در مواقعی که دستگاه BIPAPبای پپ استفاده می شود، در خلال فشار EPAP تلاش دمی بیمار فشار و فلوی داخل مدار را تعدیل می کند و فشار IPAPاعمال می شود. فشار طوری تنظیم می شود که حداقل فلوی لازم بدست آید. ختم دم زمانی اتفاق می افتد که کاهش فلوی دمی به اندازه درصدی از Peak Flow که تنظیم شده برسد آن وقت فشار دستگاه به اندازه EPAP می شود. در مد خودبخودی یا ( S ) فشار دمی و بازدمی، trigger دمی و حداکثر فلو برای cyclingمی توانند توسط اپراتور تنظیم شود.

۳- مد T (Time) :

یک مد اجباری است، در این مد، دستگاه به تلاش تنفسی بیمار توجهی ندارد. تمامی تنفس ها به صورت اتوماتیک بر اساس تعداد Back up rate تنظیم شده در دستگاه ، توسط دستگاه به بیمار داده می شود .بنابراین تمامی Cycling و Triggering با دستگاه است.در این مد اجازه نمی دهد Rate بیمار از Rate تنظیم شده در دستگاه بالاتر برود.

۴- مد ST ( Sponyaneous/Time) :

در این مد ، شروع تنفس با خود بیمار است. و اپراتور Back up rate را بر اساس نیاز بیمار تنظیم می کند. اگر تعداد تنفس بیمار کمتر از BR(تعداد تنفس تعیین شده) شود، سیستم به سمت مد Control حرکت می کند. در این مد اپراتور باید back up rate را معمولا ۳-۲ تا کمتر از تعداد تنفس بیمار انتخاب کند. همچنین فشار دم و بازدم و زمان دم به بازدم و triggering sensitivity را تعیین کند.

۵- مد PAC (Pressure Assist Control)

یک مد کنترله است که بر اساس زمان دم Ti (Inspiratory Time) و فشار تنظیم شده روی دستگاه به صورت اجباری فشار Bilevel را به بیمار می دهد .شروع دم با خود بیمار است .هنگامی که respiratory rate و زمان Trigger بالاتر از میزان تعیین شده باشد، دستگاه همان Back up rate تنظیم شده را اعمال می کند.

۶- مد Hybrid BIPAP:

این نمونه دستگاه ها دو نوع هستند:

(Inteligent Volume Assured Pressure Suport ) IVAPS

AVAPS ( Average Volume Assured Pressure )

یک مد هوشمند که براساس PS حجم آلوئول های بیمار را گارانتی می کند. در این مد تنفسی با تغییر فشارها، برای رسیدن به تهویه مورد نظر آلوئولار ها انجام می شود. به بیان دیگر در این نوع دستگاه ها تفاوت EPAP,IPAPبصورت اتوماتیک طوری تنظیم می شود که براساس شرایط بیمار حجم از قبل تنظیم شده را اعمال کند. برای مثال اگر قدرت عضلات تنفس کاهش پیدا کند و حجم جاری ( VT ) کم شود، دستگاه Pressure Support بیشتری را اعمال می کند تا حجم جاری به مقدار تعیین شده برسد و برعکس آن هم امکان پذیر است.

دستگاه ASV (Adaptive Servoventilation):

ASV در واقع واریانی از ماشین های Bi-levelاست که در درمان central sleep apnea و تنفس های شین استوک cheyne-stokes کاربرد دارد. در این مد EPAP,IPAP می تواند متغیر باشد و یا می تواند IPAPمتغیر و EPAP ثابت باشد.

نحوه عملکرد آن شبیه ماشین های IVAPSاست. با این تفاوت که در IVAPSفشارها برای رسیدن به حجم جاری هدف، تغییر پیدا می کند ولی در ASV فشارها براساس کاهش یا افت فلو تغییر می کند.

در طول استفاده از دستگاه کمک تنفسی بای پپ BiPap چه اتفاقی می افتد؟

بیمار شما ممکن است در شرایط اورژانس تنفسی در بیمارستان نیاز به درمان بای پپ BiPap داشته باشد. همچنین ممکن است بدلیل یک بیماری مزمن از آن در خانه استفاده کنید.

دستورالعمل های پزشک یا کارشناس ارائه دهنده خدمات دستگاه خود را در مورد زمان استفاده از بای پپ BiPap دنبال کنید. ممکن است لازم باشد فقط هنگام خواب از آن استفاده کنید. یا ممکن است بیمار نیاز به استفاده مداوم از آن داشته باشد. اگر طبق دستورالعمل استفاده نکنید ، از مزایای کامل درمان بای پپ BiPap خود بهره مند نخواهید شد.

هنگام شروع استفاده از BiPap بای پپ ، ممکن است احساس ناراحتی کنید.ممکن است پوشیدن ماسک و احساس جریان هوا کمی عجیب باشد. با گذشت زمان ، باید به آن عادت کنید. اگر احساس می کنید هنگام استفاده از بای پپ BiPap واقعا نمی توانید نفس بکشید ، با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است لازم باشد تنظیمات فشار روی دستگاه شما مجدد تنظیم شود.

هنگام استفاده از بای پپ BiPap مهم است که چیزی نخورید و ننوشید. در صورت انجام این کار ممکن است غذا یا مایع در ریه های شما وارد شود.

صدای اکثر دستگاه های بای پپ BiPap نرم و موزون است. اگر صدای دستگاه بسیار بلند است ، با شرکت پشتیبان دستگاه تماس بگیرید تا مطمئن شوید که به درستی کار می کند.

اگر هنگام استفاده از بای پپ BiPap علائم یا مشکلی دارید با شرکت پشتیبان دستگاه خود صحبت کنید. او می تواند به شما کمک کند که چطور مشکلات را برطرف کنید. در اینجا چند نکته کلی وجود دارد:

رطوبت ساز می تواند به کاهش خشکی بینی کمک کند. استفاده از ماسک صورت به جای ماسک بینی نیز ممکن است به کاهش علائم چشم یا سینوس کمک کند. در صورت داشتن سردرد ، ممکن است به دلیل گرفتگی سینوس باشد.

اگر ماسک دارای نشت ویا تحریک پوستی یا خطوط فشار توسط ماسک دارید ، ممکن است به ماسک با اندازه یا مدل دیگری از ماسک نیاز داشته باشید. همچنین ممکن است متوجه شوید که تنظیم بندهای اطراف ماسک شما کمک می کند.

پس از استفاده از بای پپ چه اتفاقی می افتد؟

اگر مشکل پزشکی شما بهتر شد ،با دستور پزشک ممکن است بتوانید فشار کمتری را روی دستگاه بای پپ BiPap خود داشته باشید. یا ممکن است بتوانید مدت زمان کمتری از دستگاه استفاده کنید. با تیم مراقبت های پزشکی خود همکاری کنید تا بهترین درمان را داشته باشید.(1)

منابع

1- https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/bipap
2- https://www.sleepfoundation.org/cpap/cpap-vs-bipap